a. od przystanku elektriczki/parkingu Popradské pleso - drogą asfaltową

Wysiadłszy z elektriczki na wysokości 1245m idziemy asfaltową, szeroką i równą drogą równo pod górę (w kilku miejscach jedynie robi się stromiej). Najpierw mijamy tory, potem szlaban i budynki ujęcia wody, oraz mostek na stosunkowo niewielkim tutaj Popradzie, który zaczyna się kilkaset metrów dalej, w miejscu gdzie na wysokości 1302m łączą się potok Krupa, wypływający z Popradzkiego Stawu, i Potok Mięguszowiecki (Hincov Potok), biorący początek w Hińczowym Stawie. Ponad kilometr od mostka, na wyskości ok. 1400m przechodzimy przez drugi, juz na potoku Krupa, po czym szosa zwija się serpentyną w dwa głębokie zakręty. (Nie ścinamy ich, postępujemy za znakowanym szlakiem!!!) Stąd ponad drzewami otwiera się widok na Dolinę Mięguszowiecką, ograniczającą ją Grań Baszt i wspaniałe skały, na które pną się odważnie drzewa. Można tu odpocząć, przysiadając na ławeczkach.

Za nami już ponad połowa drogi: wkrótce szosa staje się całkiem płaska, wychodzimy na bardziej odsłoniętą przestrzeń, więc nie zasłaniane przez drzewa oczom naszym ukazują się góry: po prawej wspaniała, pionowa ściana Osterwy (Ostrva) - na której wypatrzeć można taterników, szczyty wokół Doliny Mięguszowieckej, koronkową grań podwieszonej bajecznie nad nami Doliny Złomisk. Stąd do Stawu i schroniska już tylko kilkaset metrów.

Potok Krupa w Dolinie Mięguszowieckiej, widziany z niebieskiego szlaku fot. Pacyfka powiększenie zdjęcia

b. Ze Szczyrbskiego Jeziora Magistralą

Strzałki, kierujące na szlak, znajdziemy w pobliżu Jeziora (po wyjściu ze stacji elektriczki/autobusów na wprost). Po parunastu minutach szlak przechodzi mostem nad potokiem Młynica, opuszcza asfalt i wchodzi w las. Droga jest szeroka i wygodna, równo wspina się pod górę. Otaczają ją wspaniałe, potężne świerki, nastroszone brodami szarych porostów. Po półgodzinie na wysokości 1499m mijamy drogowskaz - w prawo, w dół, odchodzi zielony szlak - wariant c. Idziemy dalej szlakiem czerwonym - zbudowanym z dużych kamieni, zupełnie poziomym, trawersującym zbocze doliny. Wkrótce drzewa - ogromne świerki, limby i modrzewie - odsłonią nam widoki na leżące dużo niżej dno Doliny Mięguszowieckiej, na położone po jej drugiej stronie Osterwę, Tępą i Wysoką. Najbardziej niesamowite i powalające wrażenie robi zawieszona nad Doliną Mięguszowiecką Dolina Złomisk i postrzępiona grań otaczających ją szczytów i przełęczy.

Szlak, wiodąc między kosodrzewiną, nieco się obniża, przekracza Potok Mięguszowiecki (Hincov Potok) - z mostka można wypatrzyć pstrągi w krystalicznej wodzie - i dochodzi do asfaltówki tuż przed Stawem i Schroniskiem.

c. od Szczyrbskiego Jeziora pół godziny Magistralą, po czym 45 minut zielonym szlakiem

Strzałki, kierujące na szlak, znajdziemy w pobliżu Jeziora (po wyjściu ze stacji elektriczki/autobusów na wprost). Po parunastu minutach szlak przechodzi mostem nad potokiem Młynica, opuszcza asfalt i wchodzi w las. Droga jest szeroka i wygodna, równo wspina się pod górę. Otaczają ją wspaniałe, potężne świerki, nastroszone brodami szarych porostów. Po półgodzinie na wysokości 1499m osiągamy drogowskaz - w prawo, w dół, odchodzi nasz zielony szlak.

Wygodną, choć ukośną ścieżką obniżamy się na dno doliny dzikim, przepięknym lasem - otaczają nas wspaniałe, potęne drzewa, limby i świerki. Następnie szlak wiedzie wzdłuż Mięguszowieckiego Potoku (Hincov potok), który paręset metrów dalej w dół łączy się z potokiem Krupa wypływającym z Popradzkiego Stawu, dając początek wielkiej rzece Poprad, największemu z dopływów Dunajca. Wkrótce szlak przekracza potok i zaczyna podchodzić ukośnie pod górę, aż dojdzie do szosy. Stąd do schroniska już tylko kilkaset metrów. Możemy dojść tam asfaltem bądź przeciąwszy go za zielonymi znakami zejść nad staw i jego brzegiem dotrzeć do Chaty.

Popradzki Staw (Popradské pleso), otoczony limbami i świerkami, leży na wysokości 1494m. W jego zielonych wodach odbijają się ściany Osterwy. Hotel górski znany jako Chata Popradské Pleso albo Chata Kapitana Morávku został nazwany tak na cześć partyzanta walczącego w czasach drugiej wojny światowej. Budynek jest jednym z ładnejszych schronisk w słowackich Tatrach. Polityka turystyczna wewnątrz jest zmienna i różna każdego sezonu; w roku 1999 udostępniano tu podłogę na poddaszu za 170 koron, co było najniższą ceną w Tatrach Wysokich; w następnym roku zrezygnowano z tego w ogóle. Dla majętnych jest tu restauracja, bar, przed budynkiem zaś stoły, ławki i budki handlujące wszelkim dobrem.

Początek szlaku - aż do rozdroża w Dolinie Mięguszowieckiej - pokrywa się z początkiem trasy do Hińczowego Stawu i Koprowego Wierchu, opisanej w pkt 2.2, 3.3.2

Początek szlaku znajduje się u końca asfaltówki, dochodzącej tu od przystanku kolejki.

Z ustawionej na początku szlaku tabliczki dowiadujemy się o zakazie wprowadzania psów; złamawszy ów przepis raz lub dwa razy, zostajemy ukarani grzywną, a za trzecim razem śmiercią przez powieszenie. Ścieżka wiedzie płaskim dnem doliny, pośród imponujących limb i wielkich kosodrzewin; możemy oglądać wspaniałe korzenie tych roślin oplatające wielkie kamienie. ("kosodrzewiny węowiska poobszywały głaźne ławy" - Kasprowicz). Po lewej stronie doliny podziwiamy majestatyczne skalne ściany, pożłobione ogromnymi żlebami, u podnóży których leżą imponujące piarżyska z ustypanych głazów. To Grań Baszt (Bášty) z najwyższym Szatanem. Dochodzimy do rozstaju dróg, gdzie w prawo odchodzi szlak na Rysy, a w lewo na Hińczowe Stawy i Koprowy.

Spotkaliśmy kiedyś w Chacie Kapitana Morawki takiego właśnie supermena, który porwał się na zaniesienie do Chaty ogromnej kraty metalowej. Następnego dnia trafiliśmy na niego na szlaku na Czerwoną Ławkę. "Czy macie jakiś środek odkażający", pyta, "bo od tego szerpowania dziury mi się w plecach porobiły, a teraz pot mi je zalewa i szczypie". "Tylko Amol" - powiedziałam (od tego dnia pamiętałam już zawsze, żeby zabierać wodę utlenioną!). "No to dawaj". "Ale to ma 70 procent alkoholu". "Spoko". Chłopak ściąga koszulkę, a dziury miał straszliwe, do mięsa. "Polewaj". No to polałam. Był prawdziwym twardzielem i cierpiał honorowo, w milczeniu, jak skaut, jak Indianin...

Ścieżka staje się stromsza. W pobliżu górnej granicy kosówki znajduje się gigantyczny głaz, który dla idących w górę jest ostatnim, a dla idących w dół - pierwszym kiblem na szlaku. Chowając się za nim za potrzebą, należy uważać pod nogi.

Szlak pnie się w górę trawersującymi zbocze zakosami. Zwykle w sezonie jest tu mnóstwo ludzi, musimy się zatem uzbroić w cierpliwość. Nie ulegajmy pokusie ścinania zakrętów, bo nie oszczędzi nam to ani czasu, ani wysiłku, a narazi na upadek i skręcenie kończyn, a przede wszystkim rozdeptujemy przy tym niewinne rośliny i niszczymy strukturę gleby, powodując powiększanie się tzw. erozji turystycznej. Lepiej poprzyglądajmy się pięknym okazom górskiej flory, których tutaj dostatek.

Po osiągnięciu progu kolejnego piętra doliny dochodzimy do Żabich Stawów (Wielki 1921m, Mały 1919m), w wodach których odbija się Szatan i Grań Baszt.

Wzdłuż ścieżki zalegają ogromne głazy, roślinność jest już bardzo skromna. Czeka nas jeszcze jeden stromszy odcinek trawersów i docieramy do najtrudniejszego fragmentu trasy: ubezpieczonego łańcuchami uskoku, gdzie pokonanie exponowanych, gładkich, pozbawionych chwytów skał ułatwiają nam klamry - stopnie. Jest tu trudno z uwagi na tłok i kolejki ludzi w obu kierunkach idących, szczególnie w przypadku gdy spadnie śnieg lub powstanie oblodzenie.

Do Schroniska już niedaleko - jeszcze tylko trochę wysiłku i wypatrzymy po lewej na zboczu najpierw brunatnie bejcowany kibelek, a potem czerwony dach samej Chaty.

Chata pod Rysami (Schronisko pod Wagą, słow. - Chata pod Rysmi) znajduje się na wysokości 2250m - jest to najwyżej położone ze schronisk po obu stronach Tatr. Otwarte od 1 czerwca do 31 października. Zimą często niszczą je schodzące tędy lawiny. Nie istnieje tu żaden dojazd ani kolejka - wszelkie zasoby, łącznie z kilkudziesięciokilogramowymi pojemnikami gazu lub piwa są tu wnoszone na plecach przez ludzi zwanych nosičami.

Wiszący nad przepaścią kibel Chaty pod Rysami fot. Luiza powiększenie zdjęcia

Wiszący nad przepaścią kibel Chaty pod Rysami fot. Alan powiększenie zdjęcia

Sama wizyta w kiblu jest niezwykłym przeżyciem: stoi on bowiem na krawędzi przepaści. We wnętrzu schroniska klimat panuje niezykły. Jest to Wolne Królestwo Rysy, miejsce przyjaźni polsko-słowackiej i w ogóle przyjaźni między narodami. Na ścianie wisi napis "Politykować i pluć na ziemię jest w tym miejscu zabronione!", a obok okienka wielki tasak wbity w ścianę obok napisu - "Śmierć wegetarianom". Chcąc dowiedzieć się, czym sobie zasłużyłam na śmierć, zapytałam w okienku, dlaczego. "Bo wegetarianie wyjadają kamzikom (kozicom) trawę i kamziki nie mają co jeść" - objaśniła mię sympatyczna ciemnowłosa dziewczyna.

Rysy słyną z tego, że swego czasu wchodził na nie Lenin i za komuny było to miejsce jego kultu. Teraz kult ów jest raczej prześmiewczy: za 10 koron można pocałować raz figurkę Lenina, a na kamiennych stopniach ścieżki wychodzącej od chaty w kierunku szczytu czerwoną farbą namalowane są "stopy Lenina" - wielkie "ślady", przy wyższym stopniu "odbicia" rąk, tak jakby się potknął i złapał, potem odbicie d... z napisem "tu usiadł", w końcu miejce, gdzie upadł na pysk - z namalowanym pyskiem i wianuszkiem czerwonych gwiazd dookoła. I sierp i młot.

Cokolwiek zjecie z proponowanych tam potraw (dużo tańszych niż np. w Chacie Brynczalowej, do której dowozi się zaopatrzenie samochodem - ale inny sort ludzi tam trafia) na pewno będzie wam smakował, ale obowiązkowo należy spróbować najlepszej na świecie czekolady gorącej z bitą śmietaną. Jest najlepsza, bo doprawiona tatrzańską przyprawą.

Tutaj można przeczytać historię o tatrzańskiej przyprawie

Załoga tego schroniska to niezwykli ludzie, którzy żyją przez pół roku w środku gór, wykonując ciężką pracę za niewielkim wynagrodzeniem, ale widzą w niej rodzaj sportu, sposobu na życie czy wręcz pewnego powołania. Opowiada o tym xiążeczka, którą napisali i narysowali Jaro Švorc i Paĺo Barabáš: "Spod krošne veselo i vážne" ("Spod nosiłek na wesoło i na poważnie" - krošna to po słowacku nosiłki, drewniany sprzęt zakładany na plecy, używany przez nosičów, czyli szerpów) Można ją kupić w Chacie za 20 koron słowackich.

fot. powiększenie zdjęcia

Z Chaty na Rysy jest juz naprawdę blisko, i łatwiej niż do Chaty (nie ma takich atrakcji jak ów uskok z łańcuchami). Wychodzimy najpierw porządnie ułożoną ścieżką na przełęcz Waga, skąd widać wspaniale Ganek i Galerię Gankową. Dalej szlak już nie tak wygodny, ale bez drastycznej expozycji, największym problemem jest panujący tu w sezonie tłok. Jest coraz stromiej, ale jesteśmy już blisko. Dochodzimy ze szlakiem pod podwójny szczyt i mamy wybór: iść na prawo na wierzchołek słowacki (2503m) lub na lewo na słowacko-polski (2499m), uwieńczony pipantem graniczym państwa i tablicami informującymi o istnieniu tutaj przejścia granicznego. Ten drugi czubek jest zawsze gęsto obsadzony ludźmi, wchodzącymi od strony polskiej (tam właśnie dochodzi szlak z Morskiego Oka, ubezpieczony łańcuchami. Z czubka słowackiego widać pięknie profil skały i wspinających się po niej turystów).

Widok jest nieprawdopodobnie przestrzenny: widzimy szczyty bliskie i potężne, imponujący masyw Mięguszowieckich i piękną piramidę Wysokiej, oraz te dalsze, od Krywania po Tatry Bielskie. Z polskiego wierzchołka widać ogromne błękitne płaszczyzny Czarnego Stawu i Morskiego Oka, po słowackiej stronie daleko w dole widzimy oryginalne kształty Żabich Stawów. Po drugiej stronie doliny Białej Wody jakby zawieszony na ścianie doliny unosi się w powietrzu niewielki Litworowy Staw.

Niesamowite wrażenie robi kilkusetmetrowa przepaść - wschodnia ściana, a pod nią, niemalże pionowo pod naszymi stopami Zmarzły Staw w Dolinie Ciężkiej. Złudzenia skrótów perspektywicznych powodują, że Ciężki Staw widziany u podnóża skalnej ściany wydaje się być na wyciągnięcie ręki - a on otoczony jest kosodrzewiną, więc rozum podpowiada nam, że leży prawie kilometr niżej niż my się znajdujemy (a mapa potwierdza, że jego wysokość to 1611m npm). A za krawędzią progu piętra doliny, w której leży staw, w zwariowaniej, wertykalnej perspektywie, widać czubki świerków, porastających dno doliny Białej Wody, jeszcze trzysta metrów niżej.

Widok z przełęczy Waga na Ganek i Gerlach fot. Pacyfka powiększenie zdjęcia

Nazwa "Rysy" znaczy co innego po słowacku, a co innego po polsku. W naszym języku nazwa ta - liczba mnoga od wyrazu "rysa" - wywodzona jest od rysy, żlebu wyraźnie widocznego od polskiej strony. Natomiast po słowacku "rysy" to liczba mnoga od wyrazu "rys", czyli ryś, drapieżny ssak z rodziny kotów, występujący w Tatrach. Stąd ikonografia związana z wizerunkiem rysia w Chacie pod Rysami, np. na pieczątkach. Innym motywem stworzonym w tym humorystycznym schronisku jest przyrównywanie do dwuszczytowej góry do dziewczyny, która w swych kobiecych atrybutach górno-przednich również jest dwuszczytowa;)

Pod urwistą zachodnią ścianą Rysów, kilometr poniżej szczytu, leży Ciężki Staw. fot. Pacyfka powiększenie zdjęcia

Schodzenie z Rysów jest możliwe bądź na polską stronę (wyjątkowo trudny szlak, łańcuchy i ekspozycja) - granicę przekraczać wolno tylko w okresie od 15.06 do 31.10 - bądź tą samą drogą na stronę słowacką. Główne trudności to strome miejsca i tłumy ludzkie.

Wracając tą samą drogą, pokonamy kolejno odcinki:
Rysy - Chata pod Rysmi

Chata pod Rysmi - Popradzki Staw

a. do przystanku elektriczki/parkingu Popradské pleso - drogą asfaltową

b. do Szczyrbskiego Jeziora Magistralą

c. do Szczyrbskiego Jeziora 45 minut zielonym szlakiem, po czym pół godziny Magistralą